पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी 13 मे 2016 रोजी कृषी आणि शेतकरी कल्याण मंत्रालयाच्या अंतर्गत सुरू केलेली प्रधानमंत्री पीक विमा योजना (पीएमएफबीवाय) ही देशभरातील शेतकऱ्यांना आर्थिक सहाय्य आणि विमा संरक्षण प्रदान करून कृषी क्षेत्राला चालना देण्यासाठी तयार केलेली एक आधारशिला योजना आहे. ही योजना विशेषतः नैसर्गिक आपत्ती, कीटक किंवा रोगांमुळे पिकांचे नुकसान झाल्यामुळे शेतकऱ्यांना भेडसावणारी आर्थिक जोखीम कमी करणे, त्यांच्या उत्पन्नाची स्थिरता सुनिश्चित करणे आणि शेतीच्या कामांना प्रोत्साहन देणे यावर केंद्रित आहे.
प्रधानमंत्री फसल विमा योजना
PMFBY चे उद्दिष्ट
- आर्थिक सहाय्य: पिकांशी संबंधित नुकसानीची भरपाई देणे, त्याद्वारे बाधित शेतकऱ्यांना आर्थिक मदत करणे.
- शेतकरी उत्पन्न स्थिरताः शेतकऱ्यांना त्यांचे शेतीचे काम आणि उपजीविका कोणत्याही अडथळ्याशिवाय सुरू ठेवण्यासाठी स्थिर उत्पन्न सुनिश्चित करणे.
- विमा संरक्षणः नैसर्गिक आपत्ती, कीटकांचे हल्ले आणि रोगांसह विविध प्रकारच्या जोखमींविरुद्ध विमा संरक्षण वाढवणे.
- आधुनिक शेतीला प्रोत्साहनः शेतीशी संबंधित जोखीम घटक कमी करून आधुनिक आणि नाविन्यपूर्ण कृषी पद्धती स्वीकारण्यासाठी शेतकऱ्यांना प्रोत्साहित करणे.
- पीक उत्पादनात वाढः पीक उत्पादन वाढवण्याचे उद्दिष्ट, त्याद्वारे अन्न सुरक्षा आणि कृषी वाढीस हातभार लावणे.
पात्रता
- पात्रताः हंगामी कृषी ऑपरेशन्स (एस. ए. ओ.) कर्ज घेणाऱ्या कर्जदार शेतकऱ्यांसाठी ही योजना अनिवार्य आहे आणि कर्जदार नसलेल्या शेतकऱ्यांसाठी पर्यायी आहे.
- यामध्ये पेरणीपूर्वीचे नुकसान, पिकांचे कायमस्वरूपी नुकसान, कापणीनंतरचे नुकसान आणि गारपीट, भूस्खलन आणि पूर यासारख्या स्थानिक आपत्ती समाविष्ट आहेत.
अर्ज करण्याची प्रक्रिया
पीएमएफबीवायचा लाभ घेऊ इच्छिणारे शेतकरी ऑनलाईन आणि ऑफलाईन अशा दोन्ही प्रकारे अर्ज करू शकतातः
- ऑनलाईन अर्जः https://pmfby.gov.in/या अधिकृत संकेतस्थळाला भेट द्या.
- ‘फार्मर कॉर्नर’ वर जा आणि ‘पीक विम्यासाठी अर्ज करा’ निवडा.
- सर्व आवश्यक तपशीलांसह अर्ज भरा आणि सबमिट करा.
- ऑफलाईन अर्जः जवळच्या बँक किंवा सार्वजनिक सेवा केंद्राकडून अर्ज प्राप्त करा.
- आवश्यक तपशील भरा, आवश्यक कागदपत्रे जोडा आणि बँक किंवा केंद्रात अर्ज सादर करा.
दाव्याची रक्कम आणि समाविष्ट केलेली पिके
या योजनेत पिकांची विस्तृत श्रेणी समाविष्ट आहे आणि विविध पिकांसाठी प्रति एकर विशिष्ट दावा रक्कम उपलब्ध आहे, उदाहरणार्थ रु. कापूस 36,282 रु. अन्नधान्य पिके, वार्षिक व्यावसायिक पिके, डाळी, तेलबिया आणि फलोत्पादन पिके यासारख्या श्रेणींमध्ये भातासाठी 37,484.
वैशिष्ट्ये
- कमी शेतकरी प्रीमियम दरः खरीप पिकांसाठी 2.0% आणि रब्बी पिकांसाठी 1.5% पर्यंत जास्तीत जास्त विमा शुल्कासह परवडणारी हमी देते.
- तंत्रज्ञानाचा वापरः उत्पन्नाचा अचूक अंदाज घेण्यासाठी आणि दाव्यांच्या जलद प्रक्रियेसाठी प्रगत तंत्रज्ञानाचा समावेश होतो.
- वाढलेली शेतकरी जागरूकताः सहभाग आणि व्याप्ती वाढविण्यासाठी योजनेबद्दल शेतकऱ्यांना शिक्षित करण्यावर लक्ष केंद्रित केले जाते.
संपर्क माहिती
पंतप्रधान पीक विमा योजना कृषी क्षेत्राचे भविष्य सुरक्षित ज्यामुळे शेतकऱ्यांना अनपेक्षित नुकसानापासून संरक्षण मिळेल आणि देशाला कृषी समृद्धीच्या दिशेने नेण्यासाठी प्रोत्साहित केले जाईल.अधिक माहिती किंवा प्रश्नांसाठी शेतकरी पीएमएफबीवायच्या संकेतस्थळाला भेट देऊ शकतात किंवा टोल फ्री क्रमांकावर संपर्क साधू शकतातः 1800.266.9725.
२०२३-२०२४ यावर्षी पिक विमा कधीपर्यंत जमा होईल.